Ravagedigitaal 26 juni 2008d
Pjotr – brieven uit de Goelag
Het zijn spannende dagen voor de 58 afgestudeerden van de Nederlandse Film en Televisie Academie. Deze ambitieuze jonge mensen staan te trappelen om een loopbaan in film of televisie te beginnen. Lichting 2008 neemt afscheid van de opleiding met zeven speelfilms, vijf documentaires, een animatiefilm en een stel commercials.
Journalisten proberen altijd bij een jaargang in een paar zinnen zoiets als een trend te beschrijven. Vorig jaar drong de multiculturele samenleving eindelijk door in de films. Merkwaardig dat het thema en andere maatschappelijke kwesties dit jaar totaal afwezig zijn in het aanbod.
In de wandelgangen van de persvoorstelling luidde het dat de filmmakers van het studiejaar 2007-2008 vooral bezig zijn geweest diepe zielenroersels voor het voetlicht te brengen. Dat is misschien te simpel gesteld. Zeker is dat bij de speelfilms de gevoelige karakterstudie overheerst; de rauwheid van voorgaande jaargangen is hier afwezig.
Drang
Enige uitzondering hierop is Drang van Sacha Polak. Zij studeerde in 2006 af, maar werd terug geroepen voor dit project omdat er een gebrek aan regisseurs was. De film is een scherpe en confronterende rolprent over een jonge vrouw met een tomeloos verlangen naar liefde.
“Ik ben Jessie van de overkant”, zegt ze meermaals voor de spiegel, waar ze haar fatale vrouwelijke personage beoefent. Ze wil mannen overweldigen en oppeuzelen. De film toont op plastische wijze haar seksuele verlangens en daden. Haar voornaamste doelwit is een duivenmelker aan de overkant van waar ze woont. Ze observeert hem obsessief, maar hij lijkt onbereikbaar.
Wie mocht denken dat op de filmacademie uitsluitend brave filmpjes worden gemaakt, wordt door deze schurende film wakker geschud. De film gaat ver in het tonen van de seksuele obsessies van Jessie, en roept vele vragen op. Enkele dagen na aanschouwing deint dit indringende werkje nog in het hoofd door. Lore Dijkman als Jessie is een openbaring in een veeleisende rol.
Gaandeweg
Er vallen trouwens in meerdere films sterke vrouwenrollen te bewonderen. Gaandeweg van Margot Schaap is vooral bedoeld als een sfeerschets, waarin een jonge vrouw zich langzaam los maakt van het ouderlijk huis. De grote wereld wacht. Fraai gedetailleerd wordt een huiselijk leven getoond van een moeder met kinderen. Het is overduidelijk dat de filmmaakster met warmte terugdenkt aan haar kinderjaren, het is een bijna documentaire-achtige verbeelding van dat verleden. Het heerlijk lome tempo van de film maakt het tot een plezierige kijkervaring.
Ook Daglicht van Michiel Rummens heeft een loom tempo, maar jammer genoeg te weinig pit. Jongen en meisje worden na een wilde nacht wakker en realiseren zich hoe voorbijgaand the morning after is. De meeste examenfilms duren tussen de 22 en 26 minuten, hetgeen een voorwaarde schijnt te zijn van de omroepen voor vertoning. BijDaglicht en sommige andere producties wringt dit nogal. Daglicht had gerust een stuk korter mogen duren, en zou zodoende krachtiger zijn geworden.
Waterstand
De speelfilm Waterstand van Dries Meinema roept herinneringen op aan de prachtige eindexamendocumentaire Doel Leeft van Tom Fassaert van de lichting 2006. Het verhaal gaat over een jongeman die terugkeert naar zijn geboortedorp Doel, waar hij in contact probeert te komen met zijn broer en ex-vriendin.
Merkwaardig aspect van deze film is dat Doel als een levende gemeenschap wordt neergezet, terwijl in Doel Leeft juist sprake is van een stervende gemeenschap. Het is misschien niet eerlijk om de documentaire en de speelfilm met elkaar te vergelijken. Ondanks de goede acteerprestaties beklijft Waterstand niet echt.
De documentaires zijn dit jaar minder opmerkelijk. De meest interessante is Overgave van Joanna Wesseling waarin de leefgemeenschap van een stel nonnen in het oosten van Nederland wordt getoond. Het zijn opmerkelijk genoeg jonge nonnen die een streng en stil leven leiden. Op bijna achteloze wijze wordt door de makers een beklemmende leefwereld geschetst, waarbij gek genoeg humor niet ontbreekt.
Overgave
Wij gaan nergens naartoe is op papier een intrigerend project. Regisseur en cameravrouw Josefien Hendriks lift mee met allerlei landgenoten, om erachter te komen wat geluk is. Maar liefst vierduizend kilometer werd in deze filosofisch bedoelde road movie afgelegd om het Nederland van nu te portretteren. Soms zijn er flitsen van een boeiende realiteit te zien, toch blijft de film teveel steken in een vluchtige schets.
Pjotr – brieven uit de Goelag van Jan Jaap Kuiper kreeg de VPRO Documentaire prijs. Het is een redelijke documentaire over een kleindochter die op zoek gaat naar het aangrijpende Goelag verleden van haar grootvader.
Uitzicht van Rogier Hesp won de Nassenstein startprijs voor beste fictiefilm. Het is een gevoelige, ietwat larmoyante, bespiegeling over het loslaten van een geliefde die voor eeuwig in een coma zal blijven. Nicole van Nierop speelt schitterend en gepassioneerd de rol van de vrouw van de comapatiënt.
Luca
Luca van Hanne van Asten is een merkwaardig sadomasochistisch verhaal over een vrouw die niet wil dat haar vriend ervandoor gaat. Ze bindt hem vast en kwelt hem op meedogenloze wijze. Tess op den Dries speelt ijzersterk de jaloerse vrouw.
Een buitenbeentje in het programma is het grappige twee minuten durende animatiefilmpje Down to Earth, een door de befaamde Pixar studio geïnspireerd verhaaltje over een gangsterbaas die uit een vliegtuig wordt gegooid.
De vertoning van de eindexamenfilms leveren een interessant programma op met goed gemaakte films, zonder uitschieters naar boven en naar beneden. Het is toch weer spannend vooruit zien naar wat de volgende lichting in 2009 zal gaan maken.
Ulrik van Tongeren
Van woensdag 25 juni tot en met zaterdag 28 juni zijn de eindexamenfilms gratis te zien in de Filmacademie, Markenplein 1 te Amsterdam.